آیا برجام اعتبار دارد از نظر حقوق بین الملل
۱. خروج آمریکا و سقوط تعهدات متقابل
آمریکا یکی از طرف‌های اصلی بود و ستون اصلی ساختار تحریمی علیه ایران.
با خروج یک‌جانبه ترامپ در سال ۲۰۱۸، عملاً تعهدات اقتصادی و بانکی آمریکا لغو شد.
این خروج نقض فاحش ماده ۲۶ و ۲۸ برجام تلقی شد که بر پایبندی داوطلبانه همه طرف‌ها تأکید دارد.
۲. نقض تعهدات اروپا
کشورهای E3 (فرانسه، آلمان، بریتانیا) در حرف از برجام حمایت کردند ولی در عمل:
نتوانستند هیچ‌گونه دسترسی بانکی، نفتی یا سرمایه‌گذاری به ایران بازگردانند.
مکانیزم اینستکس شکست خورد و عملاً هیچ معامله مؤثری انجام نداد.
در واقع اروپا از تحریم‌های ثانویه آمریکا تبعیت کرد، که به معنای ترک عملی تعهداتش بود.
۳. وضعیت حقوقی برجام پس از این وقایع
از منظر حقوق بین‌الملل:
برجام یک توافق سیاسی چندجانبه (نه معاهده الزام‌آور) است که در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل نیز درج شده.
اما چون هیچ ضمانت اجرای حقوقی الزام‌آوری ندارد و یکی از طرفین اصلی (آمریکا) خارج شده و دیگران هم نتوانستند تعهداتشان را انجام دهند، از نظر عرف بین‌الملل، اعتبار عملی خود را از دست داده است.
۴.: آیا برجام هنوز اعتبار دارد؟
از نظر دیپلماتیک: بعضی کشورها هنوز از چارچوب برجام حرف می‌زنند و آن را مبنای مذاکره می‌دانند.
از نظر حقوقی و اجرایی: با خروج یک‌جانبه آمریکا، و ناتوانی اروپا، عملاً برجام ساقط شده مگر اینکه به‌صورت جدید و رسمی بازنویسی شود.
#بهنام_محترمی#
