عنوان:
ترکیه در تله‌ی دیپلماسی دانشگاهی: چگونه پروژه‌ای ده‌ساله، امنیت ملی را به چالش کشید؟

نویسنده:
[محمد آل افته]

مقاله

در سال‌های اخیر، ترکیه به عنوان کشوری میان دو جهان، همواره در مسیر تجربه‌های جدید ژئوپلیتیکی و دیپلماتیک قرار داشته است. یکی از طرح‌هایی که در ظاهر با نیت علمی و آکادمیک آغاز شد، اکنون به یکی از چالش‌های امنیتی جدی این کشور تبدیل شده است؛ طرح دیپلماسی دانشگاهی۱۰ ساله ناتو وغرب

این پروژه که با هدف تبادل علمی، تحقیقاتی و توسعه روابط فرهنگی میان دانشگاه‌های ترکیه و اروپا وغرب آغاز شده بود، در عمل به بستری برای نفوذ نهادهای اطلاعاتی چند کشور ثالث تبدیل شد. در ظاهر، اساتید و پژوهشگران و حتی مهمانان بین‌المللی، در قالب تبادل علمی وارد ترکیه شدند، اما بسیاری از این افراد دارای پیوندهای امنیتی و اطلاعاتی بودند که تجهیزات خود را نه در سفارتخانه‌ها، بلکه در هتل‌ها و اقامتگاه‌های خاص مستقر کردند.

با گذشت زمان، مشخص شد که هدف تنها تبادل علمی نبوده است. اطلاعات خصوصی، ارتباطات خانوادگی، روابط شخصی و حتی برخی مناسبات زناشویی نیروهای امنیتی و نظامی ترکیه، به تدریج در تور اطلاعاتی این نهادها قرار گرفت. این پروژه‌ها باعث شد بخشی از بدنه حساس ترکیه، از جمله افسران، کارشناسان نظامی و حتی فرزندان آن‌ها، تحت نفوذ قرار گیرند.

برخی منابع می‌گویند که همین پروژه‌ها نقش غیرمستقیمی در تحریک، تشویق یا حتی فریب گروه‌هایی ایفا کردند که بعدها در کودتای نافرجام ۲۰۱۶ نقش داشتند؛ کودتایی که اگرچه ناکام ماند، اما لرزه‌های شدیدی بر پیکره سیاسی و امنیتی ترکیه وارد کرد.

در انتخابات اخیر ریاست‌جمهوری، رجب طیب اردوغان با اختلافی شکننده (۴ درصد) مجدداً پیروز شد؛ اما تهدیدات زیرپوستی همچنان پابرجاست. در واکنش به این فضای پرتنش، اردوغان اقدام به جذب نیروهایی از جبهه‌النصره سوریه در ارتش ترکیه کرده است. این تصمیم نیز با حاشیه‌های امنیتی جدیدی همراه شده است؛ چرا که بخشی از این نیروها برای درمان یا به دلایل دیگر به کشورهای خارجی اعزام شدند و طبق اطلاعات غیررسمی، در آن کشورها تحت فناوری‌هایی قرار گرفته‌اند که منجر به تخلیه اطلاعاتی ناخواسته‌شان شده است.

در نتیجه، نه‌تنها این افراد بلکه چندین واحد حساس اطلاعاتی و امنیتی ترکیه که زمانی به عنوان مغزهای متفکر یا «بق‌بق‌قو» شناخته می‌شدند، امروز به دست دستگاه‌های اطلاعاتی بیگانه شناسایی و «سوخته» تلقی می‌شوند.

پرسش اساسی اکنون این است: آیا پروژه‌های بین‌المللی که در لباس دانشگاه و دیپلماسی پنهان می‌شوند، می‌توانند آینده امنیتی کشورها را تغییر دهند؟ تجربه ترکیه، شاید پاسخی هشداردهنده برای سایر کشورهای منطقه باشد.

همین پروژه مجددا به مدت ۱۰ سال در کشورهای قفقاز آغاز شده است پس احتمالا تکنولوژی ناشناخته غرب در هتل هاو مراکز نامعلوم نصب شده است که به راحتی بدون اینکه افراد متوجه شوند تخلیه اطلاعاتی می‌شوند یا خواسته ،يا ناخواسته که هشداری است برای کشورهای حاشیه یا همسایگان کشورهای قفقاز که نیروهای امنیتی ونظامی وخانوادگان درجه یک آن‌ها از حضور در کشورهای قفقاز پرهیز نمایند

#وبلاگ پیشخوان۱۰۶۷#نوشته محمد آل افته#